Phân loại Crypto: Hiểu rõ các nhóm tiền điện tử trong thị trường hiện nay

1. Giới thiệu

Thị trường crypto (tiền điện tử) không chỉ có Bitcoin hay Ethereum. Trên thực tế, hiện nay có hàng nghìn loại tiền điện tử khác nhau, mỗi loại phục vụ một mục đích và có cơ chế hoạt động riêng.
Hiểu rõ phân loại crypto giúp người dùng và nhà đầu tư dễ dàng đánh giá giá trị, tiềm năng cũng như rủi ro của từng loại tài sản kỹ thuật số.

2. Phân loại crypto theo mục đích và chức năng

Dưới đây là các nhóm crypto phổ biến nhất hiện nay, được phân loại theo chức năng và mục tiêu sử dụng:

2.1. Tiền điện tử thanh toán (Payment Coins)

Đây là nhóm crypto ra đời với mục đích chính là thay thế tiền pháp định trong giao dịch hàng hóa, dịch vụ.

  • Bitcoin (BTC): Tiền điện tử đầu tiên, được thiết kế như một hệ thống thanh toán phi tập trung, không cần ngân hàng trung gian.
  • Litecoin (LTC): Biến thể của Bitcoin, có tốc độ xử lý giao dịch nhanh hơn.
  • Dash, Bitcoin Cash: Các dự án tối ưu hóa việc giao dịch nhanh, phí thấp.

Hands with gold coins cartoon hand put coins to another hand payment savings or donations concept flat vector illustration human hand giving coins | Premium Vector

2.2. Token nền tảng (Platform Tokens)

Đây là loại crypto được phát hành trên nền tảng blockchain có khả năng lập trình, như Ethereum, Binance Smart Chain, hay Solana.
Chúng không chỉ là tiền, mà còn là “nhiên liệu” để vận hành hệ sinh thái ứng dụng phi tập trung (DApps).

Ví dụ:

  • Ethereum (ETH): Dùng để trả phí giao dịch và triển khai hợp đồng thông minh.
  • BNB (Binance Coin): Sử dụng trong mạng lưới Binance để giảm phí và hỗ trợ các dự án DeFi.
  • SOL (Solana), AVAX (Avalanche): Hỗ trợ các ứng dụng tốc độ cao và chi phí thấp.

Tokenization is the first step for real-world assets in DeFi - Tokeny

2.3. Stablecoin (Tiền ổn định giá)

Stablecoin là loại crypto có giá trị được gắn với tài sản ổn định, thường là đồng USD hoặc vàng.
Mục tiêu của stablecoin là giảm biến động giá – một vấn đề lớn của thị trường tiền điện tử.

Ví dụ:

  • USDT (Tether), USDC (USD Coin): Neo theo USD với tỷ lệ 1:1.
  • DAI: Stablecoin phi tập trung, được thế chấp bằng crypto khác.

Stablecoin giúp người dùng chuyển tiền nhanh, tránh rủi ro biến động khi giao dịch hoặc đầu tư.

Are Bitcoin and Ether Commodities? | CoinMarketCap

2.4. Token tiện ích (Utility Tokens)

Utility token là loại crypto cung cấp quyền truy cập hoặc sử dụng dịch vụ trong một hệ sinh thái nhất định.
Chúng không đại diện cho cổ phần hay tài sản, mà giống như “vé” để sử dụng dịch vụ.

Ví dụ:

  • UNI (Uniswap): Dùng trong sàn phi tập trung Uniswap để bỏ phiếu và nhận thưởng.
  • LINK (Chainlink): Dùng để thanh toán cho dịch vụ cung cấp dữ liệu giữa blockchain và thế giới thực.
  • MATIC (Polygon): Token hỗ trợ phí giao dịch và staking trên mạng Polygon.

2.5. Token quản trị (Governance Tokens)

Token quản trị cho phép người nắm giữ tham gia vào quá trình biểu quyết, quyết định hướng phát triển của dự án.
Điều này thể hiện tính “phi tập trung thực sự”, khi cộng đồng có tiếng nói trong việc định hình tương lai dự án.

Ví dụ:

  • COMP (Compound), AAVE: Cho phép người dùng bỏ phiếu thay đổi lãi suất, chính sách của giao thức.
  • MKR (MakerDAO): Token quản trị của hệ thống stablecoin DAI.

2.6. NFT (Non-Fungible Token)

NFT là token không thể thay thế, đại diện cho quyền sở hữu một tài sản kỹ thuật số duy nhất – như tác phẩm nghệ thuật, âm nhạc, hay vật phẩm trong trò chơi.

Ví dụ:

  • Bored Ape Yacht Club (BAYC): Bộ sưu tập NFT nổi tiếng trên Ethereum.
  • CryptoPunks: Một trong những bộ NFT đầu tiên, giá trị cao nhờ tính sưu tầm.

NFT đang mở ra một kỷ nguyên mới cho nghệ thuật số và quyền sở hữu sáng tạo.

2.7. Token bảo chứng (Security Tokens)

Đây là loại crypto đại diện cho quyền sở hữu hoặc cổ phần trong một doanh nghiệp hoặc tài sản thực.
Security token thường phải tuân thủ quy định của cơ quan tài chính, vì có bản chất giống chứng khoán.

Ví dụ:

  • tZERO, Polymath: Các nền tảng phát hành security token theo chuẩn pháp lý.

3. Các cách phân loại khác

Ngoài cách chia theo chức năng, crypto còn có thể được phân loại theo:

  • Nguồn phát hành: Coin (tự có blockchain riêng) và Token (phát hành trên blockchain khác).
  • Cơ chế đồng thuận: Proof of Work (PoW), Proof of Stake (PoS), Delegated Proof of Stake (DPoS).
  • Ứng dụng thực tế: Tiền tệ, tài chính, bảo hiểm, chuỗi cung ứng, game, metaverse, v.v.

4. Kết luận

Thị trường crypto vô cùng đa dạng, nhưng việc hiểu rõ các nhóm tiền điện tử giúp người dùng phân biệt được mục đích, giá trị và rủi ro của từng loại.
Dù bạn là người mới hay đã đầu tư lâu năm, nắm vững kiến thức phân loại sẽ giúp bạn đưa ra quyết định thông minh hơn trong thế giới tài chính phi tập trung.